Scholen willen recht doen aan verschillen tussen leerlingen. Kan het digitale portfolio daarbij helpen? En leidt het tot een nieuw soort leerlingvolgsysteem?
Meer verantwoordelijkheid
Een belangrijk kenmerk is dat bij de inzet van een digitaal portfolio leerlingen meer verantwoordelijkheid voor het eigen leerproces geacht worden te nemen. Onderzoek van de Universiteit van Maastricht laat zien dat het portfolio het meeste effect kan hebben als leerlingen het eigen leerproces vorm mogen en kunnen geven. Dat gaat niet vanzelf. Leerlingen moeten wel geholpen worden hierbij, en leerkrachten zouden daarbij moeten coachen.
Op zoek naar de doorbraak
Het Doorbraakproject van de PO-Raad/Kennisnet kijkt naar de inzet van het digitaal portfolio als leerlingvolgsysteem. De leerroute van de leerling staat centraal. Meerdere scholen hebben gewerkt aan een zogenaamde user journey, waarin de verschillende onderwijsstappen (plannen, uitvoeren, evalueren) leiden tot verschillende vragen, relevant voor het digitale portfolio. Het gaat bijvoorbeeld over:
- Hoe ga je om met verschillende doelensets?
- Hoe vertaal je die in een persoonlijke leerlijn?
- Wat voor leerdoelen kun je gebruiken?
- Hoe kunnen leerlijnen en gerelateerde activiteiten inzichtelijk gemaakt worden?
- Kunnen kinderen nog zelfstandiger werken, zo ja: hoe?
- Hoe kan er voor gezorgd worden dat de leerling zich eigenaar voelt van het portfolio?
- Kan inzichtelijk gemaakt worden waar een kind op de leerlijn staat?
- Hoe kunnen observaties/aantekeningen overzichtelijk en gemakkelijk vindbaar blijven?
- Kunnen kinderen zelf registreren hoe iets ging?
De wens voor elke school is om de nadruk op het proces te kunnen leggen, en in mindere mate op het (eind)resultaat. Tevens is het de wens om leerlingen zelf hun proces vast te kunnen laten leggen en in welke mate ze een leerdoel beheersen. Het vastleggen van het proces gebeurt in gevarieerde mate per school en per leerling met notities en/of foto’s.
Een nieuw leerlingvolgsysteem?
De scholen die werken met een digitaal portfolio, of willen gaan werken, zien een ander type onderwijs voor zich. Het zal gaan om meer eigenaarschap van de leerling. Een pasklare digitale oplossing lijkt vooralsnog niet voorhanden. Volgens ons zou het uitgangspunt wel moeten zijn dat het zou moeten gaan om een systeem waar het samenspel van doelen, inhouden, activiteiten, evaluatie en voortgang flexibel en in te stellen is en vorm te geven moet zijn door leerkrachten, samen met leerlingen.
